Gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden die mensen nodig hebben om beslissingen te kunnen nemen ten aanzien van gezondheid en ziekte. Van burgers wordt steeds meer verwacht dat zij zelf een actieve rol op zich nemen in hun gezondheid en het omgaan met ziekte. Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn hier niet goed toe in staat.

Nivel heeft samen met het AMC onderzoek uitgevoerd naar het omgaan met lage gezondheidsvaardigheden, zie hier het volledige onderzoek. Pharos heeft in samenwerking met deze partijen een instrument ontwikkeld voor artsen en andere professionals om hier in de praktijk beter mee te werken. Dit is nodig aangezien een deel van de zorgverleners (40-50%) niet specifiek rekening houdt met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden in de communicatie of bij het geven van informatie of advies. De redenen hiervoor zijn divers maar hebben vooral te maken met:

• het niet herkennen van beperkte gezondheidsvaardigheden
• het zich niet bewust zijn van het probleem
• onvoldoende op de hoogte zijn van beschikbare methoden
• het gevoel te weinig tijd te hebben

Zorgverleners die al wel aandacht besteden aan beperkte gezondheidsvaardigheden zetten die vooral in vóór het consult, om mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden op tijd bij de juiste zorgverlener te krijgen en tijdens het consult om de eigen communicatie en voorlichting te verbeteren en te zorgen voor meer begrip bij de patiënt. In dit laatste punt, het zorgen dat patiënten hun informatie en advies begrijpt, ligt volgens zorgverleners de belangrijkste oplossingsrichting. De terugvraagmethode (teach back) werd door zorgverleners als de meest aanbevolen strategie hiervoor genoemd.

Er is ook aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zélf gevraagd wat er nu nog niet goed gaat in de zorg. Zij vinden dat er te gemakkelijk vanuit wordt gegaan dat ze het wel allemaal begrijpen. Voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden is het met name moeilijk om mondelinge en schriftelijke gezondheidsinformatie te begrijpen en toe te passen op hun eigen situatie; ook ontbreekt het hen vaak aan basale kennis van het lichaam. De communicatie moet eenvoudiger en schriftelijke en mondelinge informatie toegankelijker. Daarnaast vinden ze het prettig als zorgverleners langzamer praten en informatie herhalen.

Op basis van deze inzichten is in fase 2 een tool voor zorgverleners ontwikkeld die tot doel had:

1. Het beter herkennen van patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden in de praktijk.
2. Het bevorderen van de toepassing van de terugvraagmethode in consulten.