Nieuws

Krachtige basiszorg in Amsterdam: huisartsen voelen zich ondersteund

Krachtige basiszorg in Amsterdam: huisartsen voelen zich ondersteund

In de vier grote steden werkt een aantal huisartsen en hun samenwerkingspartners in achterstandswijken in een project volgens de integrale aanpak van Krachtige basiszorg. Dit project wordt mogelijk gemaakt door het Achterstands Ondersteuningsfonds (AOF) en Zilveren Kruis.

Ze werken voor specifieke patiëntgroepen met het 4-Domeinen (4D)-model waardoor ze de context van de patient beter kunnen meenemen, verruimen hun spreekuurtijden en bouwen aan de samenwerking met netwerkpartners. Zo creëren ze meer tijd en aandacht voor patiënten met complexe problemen en zijn zij beter in staat gericht door te verwijzen naar passende zorg of ondersteuning. Dat verlicht hun werkdruk. Twee huisartsen in Amsterdam, Maurice Bom en Wouter van Weers, vertellen hoe zij Krachtige basiszorg vormgeven en wat hun ervaringen zijn. 

Patiënten in achterstandswijken hebben vaak complexe problemen op meerdere terreinen die een integrale aanpak vereisen. Vooral de samenwerking met het sociaal domein is van belang. Krachtige Basiszorg is een manier van kijken, leren en doen door álle professionals op gebied van zorg, sociaal welzijn en preventie in de wijk. Huisartsen krijgen meer tijd voor hun patiënt, zodat ze goed in kaart kunnen brengen wat er aan de hand is én beter kunnen doorverwijzen. Krachtige basiszorg houdt ook in dat praktijken het personeel slimmer in kunnen inzetten en het primaire proces verbeteren. Het implementatietraject van deze aanpak duurt twee jaar. De Achterstandsfondsen en de zorgverzekeraars CZ en Zilveren Kruis hebben hiervoor geld beschikbaar gesteld. Er is ruimte om op verschillende locaties het project naar eigen behoefte vorm te geven; geen stad of wijk is immers hetzelfde. Het traject levert bouwstenen om successen ook op andere plekken te organiseren. Een ander doel is leren van elkaar en ervaringen delen. Het Nivel doet onderzoek bij de deelnemende praktijken. Niet naar de vraag of Krachtige basiszorg kosteneffectief is, want dat is in de Utrechtse wijk Overvecht al aangetoond, maar naar de wijze hoe Krachtige basiszorg zo passend mogelijk in een wijk kan worden georganiseerd.

Blij met kans

Wouter van Weers is huisarts in gezondheidscentrum Banne Buiksloot (Amsterdam Noord), een echte achterstandswijk. Er is sprake van een patiëntenpopulatie met een lage SES-score, een hoge prevalentie van chronische aandoeningen en obesitas, ongezonde leefstijl en lage gezondheidsvaardigheden, een hoog percentage laaggeletterdheid, veel psychiatrische aandoeningen, hoge werkeloosheid, taalbarrières en cultuurverschillen. “We hebben dus veel complexe consulten en door gebrek aan tijd hebben we jarenlang een hoge werkdruk, frustraties en machteloosheid ervaren. Je hebt het gevoel dat je niet kunt doen wat eigenlijk nodig is. Omdat de bevolkingsdichtheid in onze wijk te laag is, hebben we tot 2019 geen achterstandsgeld gekregen. Daarom zijn we heel blij dat we de kans kregen om met Krachtige basiszorg aan de slag te gaan.”

Uitbreiding personeel

Welke veranderingen zijn er gerealiseerd? Voor het grootste deel zijn de consulten 15 minuten geworden. Het team is uitgebreid met een huisarts voor drie dagen en er is een spoedarts aangesteld. “Deze huisarts draait zijn eigen spreekuur, maar heeft per uur 15 minuten voor opvang van spoedgevallen, maar ook voor ondersteuning van de assistentes aan de balie. Hij kijk twee keer per dag bij de balie hoe het daar loopt, is beschikbaar voor vragen en zorgt voor scholing. De assistentes hebben dus een vast aanspreekpunt en de huisartsen hebben minder last van interrupties van het spreekuur.” 

Daarnaast zijn er twee generalistische praktijkondersteuners bij gekomen. “Ze brengen de problemen van complexe patiënten in kaart en maken een plan van aanpak. Ze nemen regelwerk over van de huisartsen en verwijzen de patiënt naar andere zorg- of hulpverleners en stemmen daarmee af. We zetten hen ook in om de samenwerking in de wijk te verbeteren. Ze bouwen een netwerk op, nemen deel aan overleg waar casuïstiek wordt besproken, of organiseren overleg met bijvoorbeeld het hometeam.”

Assistentes

In het gezondheidscentrum is veel druk op de balie, ook daar hebben de assistentes te maken met patiënten die slecht Nederlands spreken of laaggeletterd zijn. De bezetting is nu versterkt. “We vinden het belangrijk dat onze assistentes zich verder kunnen ontwikkelen. We stimuleren extra taken, zoals aanvullend onderzoek doen. Dat verhoogt hun werkplezier. In de nabije toekomst kunnen ze misschien zelfstandig een spreekuur draaien, maar zover is het nog niet.” 

Bij Krachtige basiszorg gaat het ook om kijken naar de achterliggende oorzaak van medische klachten. “We scholen de assistentes op dit vlak. We nemen hen mee in de beweging van 'Ziekte en Zorg naar Gezondheid en Gedrag (ZZ/GG), maar dit gedachtengoed blijkt vaak minder makkelijk toepasbaar bij het werk aan de balie. Wij zoeken naar een training over dit onderwerp die speciaal gericht is op assistentes.”

Effect

Wat is het effect van de veranderingen? Van Weers: “Ik merkte direct dat ik meer tijd kreeg tijdens mijn spreekuur. Je hebt die tijd nodig om goed te doorgronden wat er speelt bij een patiënt. Daarvoor begon ik mijn spreekuur met het idee: ga ik het wel redden vandaag? Nu ben ik nieuwsgierig naar wat er speelt, ik kan ontdekken wat er aan de hand is en ik kan weer een gezellig praatje maken. Ik voel me ook duidelijk ondersteund in mijn werk. Het is lastig te meten, maar volgens mij zijn mijn patiënten daar ook blij mee. Het is natuurlijk niet zo dat door onze nieuwe manier van werken alle problemen zijn opgelost. Het effect is in de eerste maanden het grootst, daarna wordt meer tijd gewoon.” 

Ook meer aandacht voor het samenwerken in de wijk vindt Van Weers een pluspunt. “We leren elkaar kennen en steeds beter te vinden. Het is plezierig om elkaar te ontmoeten en te ontdekken wat iedereen in je wijk doet. En we maken samenwerkingsafspraken.”

Het gezondheidscentrum heeft nog meer plannen en is bijvoorbeeld meer gaan samenwerken met buurpraktijk Kadoelerbreek. Denk aan gezamenlijk overleg met het hometeam, teamscholing, groepsvoorlichting en een wandelgroep. De twee partijken samen bieden ook de cursus ‘Liever bewegen dan moe’ (gericht op depressiviteit en SOLK). Van Weers: “We doen het stapje voor stapje. Onze nieuwe manier van werken bespreken we regelmatig met elkaar, het is onderdeel van ons reguliere overleg. Het is een verandering die iedereen tijd en gewenning kost. Daar staan we dan ook bij stil.” 

Praktijkondersteuner sociaal domein 

Huisartsenpraktijk Ganzenhoef in Amsterdam Zuidoost opende vier jaar geleden de deuren en is sindsdien snel gegroeid. “Vanaf onze start hanteren we vijftien minuten per consult, omdat de wijk veel hoog complexe problematiek kent. Zo zit er minder druk op het consult en kunnen we de klachten van de mensen beter in hun context bespreken. Voor iedereen is dit veel prettiger. Het betekende dat wij bij de groei van de praktijk een limiet van 1.800 patiënten per fte huisarts”, vertelt huisarts Maurice Bom. “Aansluiten bij  Krachtige basiszorg was voor ons een kans om hieraan vast te houden en om bovendien de eerstelijnszorg voor de groep patiënten met complexe vraagstukken op een andere wijze in te richten.”

Eind vorig jaar trof de praktijk een aantal voorbereidingen om te werken volgens de aanpak van Krachtige basiszorg. “Het voltallige team is getraind in het werken met het 4D-model. Dat maakt ons bewuster van het in kaart brengen van het hele plaatje rondom de patiënt. Ieder teamlid kan patiënten aandragen om in te brengen, waarbij de huisarts uiteindelijk besluit over deelname. Zorgmijders zijn een belangrijke doelgroep van het project. We hebben een praktijkondersteuner sociaal domein aangenomen. Zij vult samen met deze patiënten het 4D-model in en brengt in kaart wat de patiënt zelf wil bereiken, wat er nodig is en welke partijen al ingezet worden. Het gaat om mensen die niet goed de weg weten naar de juiste instanties, of juist teleurgesteld zijn door deze instanties, laaggeletterd zijn, onvoldoende Nederlands beheersen en al heel wat tegenslagen hebben gehad, zoals uit hun woning gezet of schuldsanering die niet goed verloopt.”

Bouwen aan netwerk

Wat levert de inzet van deze praktijkondersteuner op? “Sommige patiënten hebben hele taaie, bijna onoplosbare, problemen. De praktijkondersteuner maakt het hele plaatje van de patiënt helder en neemt daarin nadrukkelijk de wensen van de patiënt mee. Dat geeft iedereen inzicht, niet in de laatste plaats de patiënt zelf, in de oorzaken van zijn of haar fysieke klachten. Bovendien bouwt de praktijkondersteuner met ons samen aan een stevig netwerk in de eerste lijn. Zij zorgt voor warme overdracht en opvolging van de samenwerkingsafspraken rondom de patiënt.” 

Onderdeel van het project is ook dat er vier ochtenden voor twee uur een maatschappelijk werker naar de praktijk komt. “We hebben korte lijnen. Als we een patiënt verwijzen, neemt de maatschappelijk werker nog dezelfde dag contact op en wordt deze de volgende dag gezien.”

Het valt Bom op dat vaak al meerdere instanties bij deze groep patiënten betrokken zijn. “Er is sprake van dubbelingen in de aanpak, soms weten hulpverleners niet van elkaar dat ze bij dezelfde persoon betrokken zijn of er zijn lacunes.” Om de onderlinge communicatie te verbeteren, is de praktijk gestart met OZOverbindzorg. In dit digitaal communicatieplatform geeft de patiënt toestemming aan de mantelzorger en de netwerkpartners om elkaar online te informeren zodat iedereen op de hoogte is van de actuele situatie. 

Diabeteszorg

De aanpak van Krachtige basiszorg past de praktijk ook toe bij een groep patiënten met diabetes die niet op controle komen, leefstijladviezen niet opvolgen of die niet goed in te stellen zijn. “Ze ontrekken zich aan onze diabeteszorg. Vaak komt dat omdat zij andere problemen hebben die prioriteit krijgen, boven hun diabetes. Het gaat om een groep waar we echt gezondheidswinst kunnen behalen. We brengen hen in contact met de praktijkondersteuners sociaal domein. Bij de gesprekken schuift ook de praktijkondersteuner somatiek aan. Samen gaan ze na wat er speelt en ontstaat er meer begrip voor hun situatie.”

Elkaar leren kennen

Bij Krachtige basiszorg kijken, handelen, leren en werken hulp- en zorgverleners uit de zorg, welzijn en preventie samen vanuit dezelfde visie. Ze zoeken met de patiënt naar de oplossing die past bij de specifieke klachten, problemen en situatie. Bom benadrukt dat het belangrijk is om elkaar te leren kennen en op de hoogte te zijn van elkaars werkwijze. “We nodigen vaak mensen uit tijdens de lunch, zoals mensen van Ouder Kind team, Streetcornerwork, MEE of de kinderpsycholoog.”

Hoe reageren patiënten op jullie nieuwe manier van werken? “We horen indrukwekkende en soms schokkende verhalen. Er valt zoveel buiten onze scoop of het komt niet ter sprake in onze spreekkamer. We weten vaak niet of de patiënt afspraken met netwerkpartners opvolgt of wat daaruit voortkomt. Daardoor missen we dingen die heel belangrijk kunnen zijn voor de kwaliteit van leven van de patiënt.”

Het verhoogt zijn werkplezier, zegt Bom desgevraagd. “We kunnen een casus nu heel constructief uit elkaar rafelen. Het is plezierig om meer een netwerk te vormen met andere disciplines en collega’s in de eerste lijn.”

Heeft hij nog tips voor collega’s? “Besteed bewust aandacht aan diabetici die buiten je diabeteszorg vallen. Ga na waarom ze niet komen. Investeer in wat er om de praktijk heen gebeurt, leer je netwerkpartners persoonlijk kennen. Maak werkafspraken over wanneer en hoe je doorverwijst en investeer in een gezamenlijk communicatieplatform, waarin de patiënt zelf centraal staat en bepaalt wie toegang krijgt.”

Rol Elaa

Elaa is projectleider van het Achterstands Ondersteuningsfonds. Dit fonds financiert de helft van het project Krachtige basiszorg. In de aanloop hebben wij samen met de deelnemende praktijken ervoor gezorgd dat de praktijken niet op zichzelf staande projecten zijn, maar dat zij tijdens de looptijd van elkaar leren. Daarnaast zijn wij actief om de werkzame elementen van het project ook op andere plekken in de stad een plek te geven.

Wil je meer weten?

Bel ofDit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.  Hiske Stokvis via 06 - 420 64 321. 

 

 

© 2018 AOF Amsterdam